Historia parafii w Augustowie

Król Zygmunt August 14 maja 1553 r. wystawił w Łomży dokument przeznaczający w Augustowie plac pod świątynię i duchownemu Hryćkowi na swoje uposażenie 2 włóki ziemi. W 1569 r. król, ustanawiając proboszczem ks. Łukasza Rozumnowicza, potwierdził wcześniejsze nadanie. W tym też roku wzniesiono nad rzeką Netta na rogu ul. Cerkiewnej (obecnie ul. Sienkiewicza) i ul. Koziej (obecnie ul. Hoża) niewielką drewnianą cerkiew ku czci Matki Bożej (obecnie jest tu parking przy Urzędzie Miejskim). Był to prosty kwadratowy budynek z dwuspadowym dachem. Odróżniał się od innych tylko tym, że nie miał komina, a z przodu nad wejściem była mała kwadratowa kopuła, z malutkim dzwonem i małym żelaznym krzyżem na górze. Przy cerkwi duchowny miał dom z ogrodem.

Nowo powstała parafia w Augustowie podlegała bezpośrednio Diecezji Kijowsko-Litewskiej wchodzącej w skład Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Z czasem parafia przeszła na unię brzeską, jednak dokładna data zmiany obrządku nie jest znana. Niestety, nie zachowały się żadne informacje na jej temat z XVII w., a z XVIII w. dowiadujemy się, że długoletnim proboszczem był ks. Antoni Makarewicz. W 1746 r. ks. Jan Bańkowski wszedł w zatarg z podstarościcem Stanisławem Pawlikowskim, a w 1784 r. ks. Józef Ćwiklicz zbudował cerkiew.

W 1799 r. ze względów sanitarnych władze pruskie zlokalizowały cmentarz dla wszystkich wyznań na piaszczystych wydmach za rzeką Netta, który funkcjonuje do dzisiaj. Kwatera wschodniego obrządku została wyznaczona po lewej stronie głównej alei.

Więcej wiadomości pochodzi z wizytacji dziekana w 1804 r., gdy parafia wchodziła w skład unickiej Diecezji Supraskiej dekanatu nowodworskiego. Cerkiew była „[...] drewniana, w czworokąt zabudowana, dranicami kryta, z kopułką na wierzchu żelazny krzyż mającą, z 3 oknami większemi, a z 2 małemi szklanemi, z dwojgiem drzwiami na zawiasach żelaznych [...] z podłogą i sufitem z tarcic, stara, w pokryciu i ścianach zdezelowana i reparacji lub restauracji prędkiej potrzebująca, z cmentarzykiem małym nieoparkanionym”. W tym czasie cerkiew była już ku czci Przemienienia Pańskiego. Przy cerkwi parafia posiadała też stary budynek, stajnię, szopkę i stodołę oraz spichlerzyk, wszystko z drewna, znajdowało się na ufundowanym przez króla gruncie składającym się w sumie z 18 placów. Proboszcz miał możliwość wolnego łowienia w rzece ryb. Potwierdzona jest też własność 2 włók ziemi w Żarnowie, a proboszczem był ks. Marek Piotrowski.

Z następnej wizytacji przeprowadzonej w 1819 r. dowiadujemy się, że wszystkie oryginały dokumentów znajdowały się w hipotece łomżyńskiej. Cerkiew korzystała nadal z 2 włók gruntu we wsi Żarnowo potwierdzonych przywilejem Jana III z 1748 roku. Plac pod cerkwią i ogrodem liczył 2 morgi i 12 prętów, a parafią zarządzał nadal ks. Piotrowski.

Do 1836 r. cerkiew w Augustowie była samodzielną placówką, a proboszczowie mieszkali przy świątyni. Potem dekretem chełmskiego konsystorza została przypisana do parafii w Lipsku, a opiekę w latach 1836-1853 sprawował dziekan ks. Jan Żyliński. Następnie cerkiew przeszła pod zarząd ks. Mickiewicza z parafii w Sopoćkinie, który ją odremontował. Szczególnie czczona tutaj ikona Matki Bożej zwana Cerkiewną wzbogaciła się o nowy kiot. Kolejnym opiekunem cerkwi był proboszcz z Łabna ks. Giejsztor. Liczba spowiadających się z Augustowa wynosiła w 1838 r. 10 osób, a w 1870 r. zaledwie 3 osoby. W 1867 r. parafią augustowską zarządzał proboszcz z Sopoćkina ks. Michał Łukawski. Następnie w 1873 r. mieszkający już w Augustowie ks. Jakub Szydłowski otrzymał zalecenie, aby ponownie wstawić ikonostas. Jednak nie uczyniono tego, bowiem „[...] cerkiew w Augustowie, bardzo mała i ciasna, nie jest możliwością wstawić ikonostas, a także, że cerkiew jest stara, potrzebna jest jej rozbiórka i pobudowanie nowej murowanej dla potrzeb mieszkańców”.

Po upadku powstania listopadowego w 1831 r. do Augustowa wkroczyły pierwsze oddziały wojsk rosyjskich, a po wybuchu powstania styczniowego w 1863 r. liczba Rosjan jeszcze bardziej się zwiększyła. Przybyły tu oddziały wojsk, żandarmerii, policji i pograniczników, kierowano tu też osoby pracujące w urzędach, na poczcie, kolei i w komorach celnych. W tym czasie przybył 2. Doński Pułk Kozaków ze składu II Dywizji Kawalerii. Zdecydowana większość była wyznania prawosławnego, powstała więc potrzeba zorganizowania parafii i budowy nowej cerkwi.

Do 1875 r. prawosławni mieszkańcy Augustowa należeli do parafii w Suwałkach. W październiku 1875 r. suwalski gubernator Siergiej Gołowin rozpoczął starania o budowę nowej cerkwi w Augustowie i utworzenie samodzielnej parafii. Pounicka kaplica nie mogła być przystosowana do nabożeństw, bowiem była stara i bardzo ciasna. Został więc najęty, na rogu placu miejskiego i ul. Długiej, murowany dom, w którym urządzono tymczasową cerkiew. Do tej cerkwi władze diecezjalne przysłały ze zlikwidowanej włodawskiej cerkwi ikonostas i zaopatrzyły ją w niezbędne do odprawiania nabożeństw przedmioty. 8 września 1876 r. (dalsze daty są podawane wg kalendarza juliańskiego: do 1899 – 12 dni różnicy, a od 1900 r. – 13 dni różnicy z kalendarzem gregoriańskim) została ona, z błogosławieństwa arcybiskupa Leoncjusza, poświęcona przez suwalskiego proboszcza ks. Eliasza Rzepeckiego przy współudziale proboszcza z Rygałówki ks. Jana Jarmołowicza i wyznaczonego na nowego proboszcza augustowskiego ks. Maksymiliana Stępkowskiego.

Dekretem Świątobliwego Synodu Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej z 6 października 1876 r. w Augustowie została powołana samodzielna parafia, z jednym proboszczem i dwoma psalmistami, licząca 489 wiernych. W tym też roku zakupiony został, za 5 tys. rubli srebrnych, murowany dom dla duchowieństwa. Na stanowisko starosty cerkiewnego został powołany Aleksander Osipow (jego syn Mikołaj ukończył Chełmskie Seminarium Duchowne i został mnichem z imieniem Neofit, rozstrzelany 3 listopada 1937 r. przez NKWD, kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew w 2009 r., zaliczony do grona świętych nowych męczenników i wyznawców rosyjskich, dzień pamięci świętego – 3 listopada.

W 1875 r. parafia podlegająca unickiej Diecezji Chełmskiej powróciła na łono Cerkwi prawosławnej. W skromnej pounickiej cerkwi odprawiano jedynie molebnie przed cudowną ikoną Matki Bożej. Tak trwało do 1879 roku.

Dzięki zabiegom proboszcza ks. Maksymiliana Stępkowskiego udało się odzyskać pieniądze (wraz z narosłymi procentami 700 rubli srebrnych) złożone w banku za sprzedaną część ogrodu cerkiewnego przekazaną pod budowę Kanału Augustowskiego w 1839 r. Uzyskana kwota posłużyła do przebudowy drewnianej cerkiewki. Budynek z dwuspadowym dachem został powiększony o ołtarz i dwie boczne przybudówki oraz kopułę nad środkową częścią. Nad wejściem wzniesiono dzwonnicę. Prace budowlane trwały zaledwie dwa miesiące, a cerkiew na cześć Kazańskiej Ikony Matki Bożej wyświęcono 4 lutego 1879 roku. Mogła ona pomieścić około 300 osób (wcześniej mieściła zaledwie 44), jednak i ona wkrótce okazała się zbyt ciasna. Rozwój miasta gubernialnego powodował większy napływ ludności prawosławnej.

Czyniono zatem starania o budowę nowej, większej cerkwi. 16 maja 1879 r. miasto wyznaczyło i przekazało na ten cel nieodpłatnie piątą część miejskiego ogrodu spacerowego w samym centrum miasta na placu rynkowym (dziś skwer z fontanną na Rynku Zygmunta Augusta). W lutym 1881 r. zatwierdzony był już plan i kosztorys, według którego koszt budowy wyliczono na sumę 26.791 rubli srebrnych. 9 czerwca 1881 r. poświęcono kamień węgielny i rozpoczęto prace budowlane. Obiekt był budowany przez majstrów z Górnego Śląska. Świątynia była w pełni wykończona pod koniec września, a 7 października 1884 r., z błogosławieństwa arcybiskupa Leoncjusza, nastąpiło jej poświęcenie ku czci świętych apostołów Piotra i Pawła, którego dokonał dziekan suwalski ks. Jan Dobrowolski przy współudziale czterech księży i dwóch diakonów. Świątynia planowo była przeznaczona na pomieszczenie do 450 osób, jednak w praktyce okazało się, że mogła zmieścić dużo więcej, bowiem aż do 800 osób.

Nowa cerkiew miała kształt statku z jedną kopułą i trzema wejściami – głównym i dwoma bocznymi. Oprócz tego było czwarte oddzielne wejście przez tzw. ryznicę. Cerkiew miała 16 dużych okien. Z przodu była połączona z 17-sążniową (ok. 36 m) czterokondygnacyjną dzwonnicą, uwieńczoną na kopule pozłoconym żelaznym krzyżem. W dzwonnicy na trzecim poziomie znajdowało się 5 dzwonów. Dodatkowo na dzwonnicy cerkwi drewnianej także umieszczono 4 dzwony. W nowej cerkwi miejsce znalazła cudowna ikona Matki Bożej, zwana Cerkiewną i Jordańską. Uroczyste przeniesienie ikony nastąpiło 22 października 1887 roku.

W parafii augustowskiej w 1889 r. utworzono etat diakona, którym został dotychczasowy psalmista Mikołaj Wasilewski (wyświęcony na diakona 19 stycznia 1886 r. w warszawskim soborze przez arcybiskupa Leoncjusza).

W 1894 r. przy cerkwi świętych apostołów Piotra i Pawła powołano bractwo cerkiewno-parafialne, które prowadziło prężną działalność charytatywno-społeczną.

Nieustanne pogarszanie się stosunków rosyjsko-niemieckich spowodowało, że w 1893 r. do Pułku Kozaków dołączył przybyły z Grodna 104. Ustiużski Pułk Piechoty z 26. Dywizji. W latach 1897-1901 augustowski garnizon liczył 3.260 żołnierzy. Ze statystyk ludności wiadomo, że w 1897 r. w Augustowie prawosławnych wiernych spoza pułku było 387 osób (razem z wojskiem było ponad 3 tys.).

W 1906 r., w wieku 62 lat, po ciężkiej chorobie zmarł proboszcz ks. Maksymilian i, zgodnie z jego wolą, został pochowany na placu cerkiewnym przy cerkwi Kazańskiej Ikony Matki Bożej. Obrzęd pogrzebu był celebrowany przez 9 duchownych pod przewodnictwem dziekana (w czasie II wojny światowej szczątki proboszcza wraz z pomnikiem zostały przeniesione na cmentarz). Nowym proboszczem został ks. Jan Makarewski z Grodna.

Budowę cerkwi garnizonowej ku czci św. Mikołaja Cudotwórcy 104. Ustiużskiego Pułku, na placu pomiędzy budynkami koszarowymi, rozpoczęto na początku XX wieku. W 1907 r. abp Nikanor wizytujący Augustów modlił się jeszcze w tymczasowej cerkwi pułkowej, a nowa cerkiew była w budowie. Wznoszenie świątyni zakończono w 1909 r. i, prawdopodobnie, w dniu święta patrona 6 grudnia została ona poświęcona. Miała ona kształt prostokątnej bazyliki w stylu rzymsko-bizantyjskim z jedną kopułą nad częścią ołtarzową i dzwonnicą nad przedsionkiem. Wnętrze cerkwi ozdobiono ornamentami, podłogę ułożono z różnokolorowych płytek, a w ołtarzu parkiet. Na ścianach umieszczono marmurowe tablice ze spisem zwycięstw pułku. Ikonostas wykonano z sosnowego drewna z rzeźbami i złoceniami. Na suficie znalazły się dwa pozłacane żyrandole i świeczniki wykonane przez pułkowego rzemieślnika. Do cerkwi był przypisany jeden kapłan-kapelan, który mieszkał w koszarach. Święto pułku obchodzono w dniu patrona cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy – 6 grudnia.

W lutym 1915 r. Niemcy wyparli Rosjan z Augustowa. Parafia prawosławna została ewakuowana, a ks. Jan Makarewski zamieszkał w Smoleńsku. Prawie cała ludność prawosławna udała się na bieżeństwo. Pułkowa cerkiew św. Mikołaja uległa dewastacji i odgrywała rolę magazynu broni, a cerkiewkę Kazańskiej Ikony Matki Bożej Niemcy zamienili na kuźnię. Cerkiew świętych Piotra i Pawła została zamieniona przez Niemców na kościół garnizonowy.

W czasie odwrotu wojsk rosyjskich 14 września (1 września – stary styl) doszło do cudownego objawienia się na niebie rosyjskim żołnierzom Matki Bożej. O tym zdarzeniu informował kapelan Pułku Kirasjerów ks. Jan Stratonowicz w „Wiedomostiach Wojennogo i Morskogo Duchowienstwa”. Pisał on, że 14 września o 11 godzinie w nocy obóz drugiej brygady Lejb-Gwardyjskiego Kirasjerów był w krytycznej sytuacji otoczony przez Niemców i nie mając już żadnej nadziei na zwycięstwo. Wielu żołnierzy zwróciło się więc z modlitwą o pomoc do Bogarodzicy. Matka Boża usłyszała modlitwę i żołnierze ujrzeli na niebie jasną gwiazdę, która zamieniła się w obraz Bogurodzicy z Przedwiecznym Młodzieńcem, przy czym Boża Matka ręką wskazywała na zachód. Kirasjerzy wezwali porucznika i wszyscy patrzyli na cudowne objawienie. Następnie widzenie znikło i na niebie zajaśniała w tym miejscu gwiazda, a wszyscy bardzo się rozradowali. Okazało się też, że nieprzyjacielskie wojska odstąpiły. Niedługo po tym cudownym objawieniu pokrzepiona wstawiennictwem Matki Bożej armia rosyjska przystąpiła do kontrnatarcia. Po zaciekłych bojach w lasach augustowskich odniosła wielkie zwycięstwo i wyparła nieprzyjaciela poza Augustów. To niebywałe objawienie Matki Bożej było wyjaśniane od 13 października 1914 r. do listopada 1916 r. przez Świątobliwy Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Z polecenia synodu oficjalne dochodzenie cudownego widzenia prowadził główny kapelan wojennego i morskiego duchowieństwa ks. Jerzy Szawelski. Synod 13 kwietnia 1916 r. podjął w tej sprawie decyzję o „czczeniu w świątyniach Bożych i domach wiernych ikon, przedstawiających objawienie Matki Bożej rosyjskim wojskom…”. Nowe wyobrażenie ikony najczęściej było nazywane „Augustowska Ikona Matka Boża” lub „Augustowskie Zwycięstwo”. Oddawanie czci nowej ikonie nie zostało w tym czasie wprowadzone do kalendarza cerkiewnego, a już wkrótce w wyniku rewolucji październikowej 1917 r. wydarzenie to zostało zapomniane na długie lata. Do cerkiewnego kalendarza oddawanie czci Augustowskiej Ikony Matki Bożej zostało wprowadzone dopiero decyzją patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego II z 28 lutego 2008 roku.

Po zakończeniu I wojny światowej nowe władze postanowiły zatrzeć wszelkie ślady rosyjskiego panowania w mieście, m.in. likwidując miejscową parafię prawosławną. Cerkiew garnizonowa św. Mikołaja została zamieniona na kościół, a cerkiew murowana świętych Piotra i Pawła w 1926 r. została rozebrana. Uzyskaną z rozbiórki cegłę wykorzystano do budowy gmachu seminarium nauczycielskiego (obecnie liceum nr 2). Natomiast drewniana cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej przez cały okres międzywojenny stała zniszczona popadając w coraz większą ruinę. Prawosławni mieszkańcy miasta próbowali odzyskać jedną z cerkwi, jednak władze uniemożliwiały utworzenie parafii, a nawet filii parafii suwalskiej. W tym czasie z wszelkimi potrzebami duchowymi zwracano się do proboszcza z Suwałk, natomiast prawosławni żołnierze korzystali z posługi duszpasterskiej kapelana z Grodna. Z periodyku „Woskresnoje Cztienije” dowiadujemy się, że w 1926 r. w Augustowie poza żołnierzami było około 200 osób prawosławnych pozbawionych posług religijnych.

Nadana przez króla Zygmunta Augusta ziemia parafialna przy cerkwi Kazańskiej Ikony Matki Bożej została przejęta przez miasto, na jej części w 1928 r. zbudowano szkołę (obecnie Urząd Miasta), a resztę ziemi wydzierżawiono rolnikom. Grunty cerkiewne w Żarnowie o pow. 47 hektarów władze wojewódzkie przejęły w przymusowy zarząd, a następnie bezprawnie rozparcelowały. Tym samym parafia na zawsze straciła swój cały majątek.

W czasie II wojny światowej była cerkiew św. Mikołaja została sprofanowana, radzieccy komuniści zrzucili krzyż na wieży, a w jego miejsce zamontowali czerwoną gwiazdę. Świątynia została zamieniona na świetlicę dla żołnierzy, a w miejscu ołtarza zrobiono scenę. W okresie okupacji niemieckiej formy wykorzystania obiektu były podobne. Natomiast drewniana cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej została rozebrana, a w 1941 r. górka, na której stała świątynia, została rozplantowana.

W „Klirowoj Wiedomosti” parafii w Jacznie z 1943 r. znajdujemy taką wzmiankę: „Rezolucją arcybiskupa białostocko-grodzieńskiego Benedykta polecono proboszczowi Mikołajowi Niesłuchowskiemu obsłużyć mieszkańców prawosławnych w m. Augustów”. Po długiej przerwie (od 1939 r.) 17 października 1943 r. odprawiono św. Liturgię. Ochrzczono dużo dzieci, szczególnie radzieckich (23 osoby).

Po wojnie parafia rozpoczęła działalność dopiero w 1954 roku. Początkowo cerkiew została zorganizowana w domu prywatnym przy ul. Przemysłowej. Nabożeństwa odprawiał raz w miesiącu ks. Borys Dykaniec z parafii w Suwałkach. Od 1957 r. na potrzeby cerkwi adaptowano dom przy ul. Sienkiewicza 17. W krótkim czasie od 23 grudnia 1959 r. do 6 stycznia 1960 r. parafie obsługiwał ks. Włodzimierz Kuprianowicz, a następnie do października 1964 r. ks. Bazyli Szklaruk. Przez kolejne 20 lat opiekę duszpasterską nad trzema parafiami (Augustów, Ełk i Suwałki) sprawował ks. Mikołaj Sidorski. Proboszcz każdorazowo przywoził ze sobą na nabożeństwo niezbędne naczynia i szaty liturgiczne. W nabożeństwach uczestniczyło zazwyczaj ok. 20-30 osób. Augustowska wspólnota funkcjonowała w tym czasie jako filia parafii w Suwałkach.

Była cerkiew garnizonowa św. Mikołaja w czasie wojny uległa znacznemu zniszczeniu. Po wojnie kościół pełniał funkcję magazynu zbożowego. W 1957 r. władze samorządowe przekazały kościół w administrację rzymskokatolickiej parafii Najświętszego Serca Jezusowego. W 1980 r. świątynia stała się kościołem parafialnym nowo powstałej rzymskokatolickiej parafii Matki Boskiej Częstochowskiej. W kolejnych latach nad wejściem dobudowano betonową modernistyczną wieżę – dzwonnicę.

W 1981 r. biskup białostocki i gdański Sawa rozpoczął starania o erygowanie w Augustowie nowego domu modlitwy. W 1984 r. do obsługi parafii w Ełku i Suwałkach z filią w Augustowie został mianowany mieszkający w Białymstoku ks. Mikołaj Kalina. Po wielu staraniach o pozyskanie pomieszczenia na tymczasową kaplicę władze miasta zaproponowały wolno stojący lokal o pow. 32,60 m2 przy ul. Plac J. Krasickiego 4 (obecnie plac Z. Augusta), położony na tyłach jednej z kamienic. Propozycja została zaakceptowana, a władze przeprowadziły remont zewnętrzny budynku po byłym zakładzie wulkanizacyjnym. Wewnętrzny remont i przystosowanie pomieszczenia do odprawiania nabożeństw parafianie przeprowadzili we własnym zakresie. Kaplica służy parafii do chwili obecnej.

W kronice parafialnej biskup Sawa napisał: „Po długich staraniach, rozpoczętych w 1981 r. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny otrzymał od Władz Miasta Augustowa obiekt przy Pl. Krasickiego 4, który adaptowany został na czasową kaplicę prawosławną p.w. Wniebowstąpienia Pańskiego. Poświęcenia kaplicy dokonałem w dniu 26 maja 1985 r. poprzez poświęcenie wody i pokropienie obiektu święconą wodą. Odprawiłem zatem pierwszą św. Liturgię w asyście: ks. mitrata Aleksego Nesterowicza, proboszcza parafii w Białymstoku, ks. prot. Konstantego Bondaruka, wikariusza katedry w Białymstoku, ks. Mikołaja Borowika, wikariusza parafii w Białymstoku-Dojlidach, ks. Mikołaja Kaliny, proboszcza miejscowego. Śpiewał chór młodzieżowy Duszpasterstwa Akademickiego Katedry w Białymstoku pod kierunkiem Bazylego Dubeca. Wygłosiłem kazanie na temat dnia oraz okolicznościowe przemówienie. W końcu uroczystości wyraziłem wdzięczność Bogu i radość z tytułu uroczystości. Podziękowałem Władzom Miasta, ofiarodawcom i Dobroczyńcom za Ich trud i wkład w św. Dzieło…”. W opisywanej uroczystości wzięło udział około 300 osób.

W 1997 r. arcybiskup białostocki i gdański Sawa zwrócił się do burmistrza Augustowa Leszka Cieślika z prośbą o przyznanie lokalizacji pod budowę nowej cerkwi wraz z domem parafialnym. W swej prośbie hierarcha wskazywał należące do Skarbu Państwa grunty przy ul. Rybackiej nad rzeką Netta, gdzie wcześniej stała drewniana cerkiew. W odpowiedzi burmistrz stwierdził, że trudno jest wskazać grunt na ten cel, jednak będzie się starał o uwzględnienie takiej lokalizacji w planie zagospodarowania przestrzennego miasta.

1 września 1997 r. nowym proboszczem parafii w Ełku i parafii w Suwałkach z filią w Augustowie został mianowany ks. Jan Kojło, który pełniąc te funkcje też mieszkał w Białymstoku. Po kolejnych prośbach i spotkaniach z władzami miasta ks. Jan w 2000 r. otrzymał propozycję zlokalizowania cerkwi przy ul. Arnikowej lub Mazurskiej. W 2002 r. nowym proboszczem trzech oddzielnych parafii: Wniebowstąpienia Pańskiego w Augustowie, w Ełku i Suwałkach został mianowany ks. Grzegorz Biegluk. Tym samym augustowska wspólnota uzyskała status samodzielnej parafii. Ks. Biegluk również musiał dojeżdżać z Białegostoku. W 2006 r. biskup białostocki i gdański Jakub zatwierdził wspomnianą lokalizację przy ul. Mazurskiej.

Decyzją arcybiskupa Jakuba w 2011 r. augustowska parafia została przeniesiona do dekanatu sokólskiego. Było to spowodowane zmianą na stanowisku proboszcza, którym został w 2010 r. zamieszkujący w Dąbrowie Białostockiej ks. Marek Mariusz Kozłowski, pełniący równocześnie funkcję wikariusza parafii w Dąbrowie.

W 2012 r. wszystkie niezbędne dokumenty związane z pozyskaniem wyżej wspomnianej działki zostały załatwione i miasto sprzedało parafii działkę o pow. 0,1514 ha przy ul. Mazurskiej za 1% wartości, z przeznaczeniem pod budowę nowej cerkwi. Akt notarialny został podpisany przez proboszcza i burmistrza Kazimierza Kożuchowskiego.

W 2015 r. abp Jakub zatwierdził projekt budowy nowej cerkwi, która nawiązuje wyglądem do dawnej cerkwi świętych Piotra i Pawła. Jest ona znacznie mniejsza, nie ma tak okazałej dzwonnicy, a zaplanowana jest na około 120 osób. Projekt architekta z Białegostoku, Mirosława Siemionowa, zawiera elementy współczesnej architektury, a będzie poświęcona Wniebowstąpieniu Pańskiemu.

W 2016 r. parafia uzyskała pozwolenie na budowę cerkwi i plebanii. 14 września poświęcono krzyż i plac pod budowę, a 12 października rozpoczęto pierwsze wykopy budowlane. Poświęcenia kamienia węgielnego na fundamencie 28 maja 2017 r. dokonał arcybiskup Jakub, który też odprawił tam pierwszą św. Liturgię. W 2019 r., w głównej mierze dzięki przeprowadzonej w całej Polsce akcji „Wspólne Dzieło”, zostały wzniesione mury cerkwi wraz z dzwonnicą nad wejściem. W tym też roku proboszcz parafii zamieszkał w plebanii. W 2020 r., dzięki wsparciu finansowemu białostockiej parafii Hagia Sophia, został wykonany dach cerkwi, a w kolejnym roku dach został pokryty blachą, wstawione zostały okna i otynkowana elewacja zewnętrzna.

Obecnie nabożeństwa są odprawiane w tymczasowej cerkwi – kaplicy przy Rynku Zygmunta Augusta 4, który to budynek jest wynajmowany od Urzędu Miasta. Święto parafialne jest obchodzone w niedzielę po święcie Wniebowstąpienia Pańskiego. Uroczyście jest też obchodzone święto ku czci Augustowskiej Ikony Matki Bożej (14 września).

 

Marek Kozłowski
Materiał pierwotnie opublikowano w pozycji pt.: Kalendarz Prawosławny 2023
wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej w 2022 r.
ISSN-1425-2171

foto. archiwum parafii, archiwum Aleksandra Sosny, Adam Matyszczyk

  • Panorama Augustowa w okresie międzywojennym

    Panorama Augustowa w okresie międzywojennym

  • Cerkiew świętych apostołów Piotra i Pawła w Augustowie, widok z I wojny światowej

    Cerkiew świętych apostołów Piotra i Pawła w Augustowie, widok z I wojny światowej

  • Cerkiew świętego Mikołaja w Augustowie, widok z I wojny światowej

    Cerkiew świętego Mikołaja w Augustowie, widok z I wojny światowej

  • Święty nowomęczennik Neofit (Osipow)

    Święty nowomęczennik Neofit (Osipow)

  • Augustowska Ikona Matki Bożej

    Augustowska Ikona Matki Bożej

  • Biskup białostocki i gdański Sawa dokonuje poświęcenia kaplicy w Augustowie przy Rynku Zygmunta Augusta 4, 26 maja 1985 roku

    Biskup białostocki i gdański Sawa dokonuje poświęcenia kaplicy w Augustowie przy Rynku Zygmunta Augusta 4, 26 maja 1985 roku

  • Święto parafialne w augustowskiej kaplicy, 2 czerwca 2011 roku

    Święto parafialne w augustowskiej kaplicy, 2 czerwca 2011 roku

  • Poświęcenie placu pod budowę nowej cerkwi w Augustowie, 14 września 2016 roku

    Poświęcenie placu pod budowę nowej cerkwi w Augustowie, 14 września 2016 roku

  • Poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowej cerkwi w Augustowie, 28 maja 2017 roku

    Poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowej cerkwi w Augustowie, 28 maja 2017 roku

  • Cerkiew w Augustowie podczas budowy, 26 maja 2019 roku

    Cerkiew w Augustowie podczas budowy, 26 maja 2019 roku

Script logo