Historia parafii w Jurowlanach

Pierwsza znana wzmianka o cerkwi prawosławnej w okolicy Jurowlan pochodzi z 1578 roku. Znajdowała się ona w powiecie grodzieńskim w okolicy wsi Proniewicze, gdzie zamieszkiwało duchowieństwo parafii prawosławnej i znajdowały się dane na utrzymanie ziemie. Tam też był stary cmentarz, na którym za czasów kronikarza nikt już nie grzebał ciał zmarłych. Na tym to cmentarzu została zbudowana kapliczka. Zdaniem ludzi, była to pierwsza cerkiew w jurowlańskiej parafii. Nie wiadomo, czy były tam też inne świątynie, podobnie jak nie wiadomo, dlaczego, kiedy i komu była zabrana ziemia parafialna w powiecie grodzieńskim, a sama cerkiew przeniesiona do wsi Jurowlany w powiecie sokólskim. Ile było cerkwi we wsi Jurowlany do czasu zbudowania obecnej, również nie wiadomo.

Obecna murowana cerkiew św. Jerzego została poświęcona w 1870 roku. Poprzednia, drewniana, została rozebrana w 1865 r., uzupełniona o nowy dach, okna i drzwi oraz przeniesiona na założony w 1848 r. nowy cmentarz i poświęcona jako kaplica cmentarna świętych męczenników Borysa i Gleba w niedzielę, 8 sierpnia. W pierwszą niedzielę po dniu tych świętych, 6 sierpnia, na cmentarzu odprawiane jest nabożeństwo połączone z modlitwą za zmarłych. Takie modlitewne spotkania odbywały się od kilkudziesięciu lat i trwają do dziś. Do 1870 r. cerkiew cmentarna zastępowała parafialną, gdyż budowa nowej, murowanej świątyni postępowała bardzo wolno. Pisał o tym w kronice parafialnej ks. Aleksander Taranowicz, proboszcz jurowlańskiej parafii w latach 1856-1903.

Przez blisko 100 lat cerkiew cmentarna funkcjonowała bez większego remontu (nowe pokrycie gontem wykonano w 1907 r.). Dopiero w latach 1958-1959, kiedy cerkiew była niemal zrujnowana, ówczesny proboszcz o. Józef Wojciuk zmobilizował parafian do gruntownego remontu. Wtedy też ustawiono w cerkwi ikonostas, który wykonali Mojżesz Czaban i Stanisław Sawicki, obaj ze wsi Harkawicze. Po remoncie, 9 sierpnia 1959 r., „w niedzielę po Borysie” cerkiew wyświęcił dziekan sokólski ks. mitrat Sergiusz Pietraszkiewicz.

 Parafia licząca około 100 osób wraz z proboszczem ks. Mirosławem Łuciukiem w latach 2000-2003 podjęła się kapitalnego i bardzo kosztownego remontu tej cmentarnej kaplicy. W lipcu 2000 r. wymieniono okna, a w sierpniu i wrześniu wymieniono podwaliny i fundamenty. 30 czerwca 2001 r. rozpoczęto szalowanie kaplicy. 17 sierpnia 2002 r. rozpoczęto prace przy zmianie więźby dachowej świątyni, a z końcem miesiąca na kaplicy została wykonana nowa kopuła, zaś we wrześniu wykonano pokrycie dachowe wiórem osikowym. Po ukończeniu remontu biskup białostocki i gdański Jakub w asyście licznie przybyłego duchowieństwem dokonał poświęcenia świątyni.

W lipcu 1990 r. proboszcz parafii ks. Eugeniusz Suszcz rozpoczął renowację fresków w cerkwi. Prace prowadził artysta plastyk Mikołaj Siebiesiuk. Prace nad renowacją trwały dwa lata. W 2005 r. ks. Mirosław Łuciuk przy wsparciu ludzi dobrej woli wykonał nowe lamperie.

Ks. Aleksander Taranowicz w kronikach pisał też o jurowlańskim chórze: „Po krestnym chodzie, kończącym święto, dało się słyszeć słowa zachwytu i podziwu dla głosu i zdolności dyrygenckich ks. A. Łysynkiewicza, protodiakona z soboru św. Mikołaja” (wzmianka z 6 maja 1997 r.). Warto wspomnieć, że pierwszym, który podjął się zorganizowania chóru w Jurowlanach, był ks. Aleksander Taranowicz, długoletni proboszcz jurowlańskiej parafii w drugiej połowie XIX wieku. Za odtworzenie chóru jurowlańskiej parafii odpowiedzialny był Jakub Kurszel z Sukowicz, człowiek zawsze pełen energii i pomysłów. Chór utworzył on w 1948 r., po II wojnie światowej, a po korekcie granic zmobilizował młodzież ze wsi Harkawicze, Pierożki i Sukowicze. Chórem kierował on przez 15 lat, przedłużając tradycje stojącego na wysokim poziomie śpiewu w cerkwi w Jurowlanach.

Do parafii należy również cmentarz w Szudziałowie, który został założony w 1879 roku. W 1913 r. wzniesiono na nim cerkiew cmentarną św. Jerzego Zwycięzcy, która nie przetrwała burzliwej historii tych terenów i nie zachowała się do czasów współczesnych. Uszkodzona podczas I wojny światowej, została ona ostatecznie rozebrana w 1936 roku. W 2010 r. na szudziałowskim cmentarzu został wyświęcony krzyż, który ma przypominać o istnieniu w miejscowości świątyni prawosławnej.

W jurowlańskiej parafii bardzo uroczyście obchodzone jest święto ku czci wielkomęczennicy Paraskiewy (10 listopada).

ks. Mirosław Łuciuk

Materiał pierwotnie opublikowano w pozycji pt.: Kalendarz Prawosławny 2023
wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej w 2022 r.
ISSN-1425-2171