Historia parafii w Kruszynianach

Cerkiew św. Anny w Kruszynianach powstała w 1829 roku. Cmentarz, na którym została wybudowana, należał wówczas do parafii prawosławnej w Krynkach. Powinność duszpasterską sprawowało duchowieństwo tej parafii. Nabożeństwa odbywały się kilka razy w roku.

Po zakończeniu II wojny światowej, w 1958 r., metropolita warszawski i całej Polski Makary udzielił błogosławieństwa na utworzenie w Kruszynianach parafii. Nowo utworzona parafia została filią parafii w Krynkach z oddzielną administracją od 1960 roku. Do parafii weszły wsie: Łosiniany, Rudaki, Łużany i Kruszyniany. Tak utworzona parafia, w której składzie znajdują się te cztery wsie, istnieje do dziś.

W latach 1977-1979 w drewnianej cerkwi przeprowadzono gruntowny remont.

Dekretem z 19 września 1981 r. biskup białostocki i gdański Sawa erygował w Kruszynianach samodzielną parafię. Pierwszym proboszczem został mianowany ks. Eugeniusz Michalczuk.

Dzień 11 grudnia 1983 r. na długo pozostał w pamięci zarówno wszystkich parafian, jak i proboszcza parafii. Około godziny szesnastej duchowny zobaczył wydobywający się z dachu cerkwi dym. Po zorientowaniu się w sytuacji, wezwał straż pożarną. Pomimo jej szybkiej interwencji świątynia spaliła się doszczętnie. Nic nie udało się uratować. Akcja ratownicza trwała do późnych godzin wieczornych.

27 stycznia 1984 r. odbyło się zebranie parafialne w Kruszynianach związane z pożarem cerkwi. Przybył na nie biskup Sawa i ks. dziekan Włodzimierz Misiejuk oraz rada parafialna. Zebrani zostali zapoznani z warunkami budowy nowej murowanej świątyni na miejscu spalonej cerkwi. Sporządzono stosowny protokół.

21 maja 1984 r. brygada z Białegostoku na czele z kierownikiem mistrzem murarskim Stanisławem Roszkowskim rozpoczęła pierwsze prace przy budowie nowej świątyni. Prace posuwały się szybko. W ciągu tygodnia pracowało 12 osób. W pracach pomagali również parafianie. Furmankami dowozili żwir i kamienie na fundamenty, pomagali przy wykopach, podczas gdy inni pomagali zalewać fundamenty. Pracowano po 12 godzin dziennie, tak że po pięciu dniach plac był przygotowany do poświęcenia, a z ziemi wystawały fundamenty – kontury cerkwi.

27 maja 1984 r. biskup Sawa dokonał uroczystego położenia i poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę świątyni.

Już 1 czerwca 1984 r. został rozpatrzony i zatwierdzony wniosek proboszcza ks. Mirosława Tomaszewskiego w sprawie pozwolenia na budowę cerkwi o wymiarach 16x8m, powierzchni zabudowy 115m², powierzchni użytkowej 101m² i kubaturze 865m³.

Prace budowlane rozpoczęły się 26 czerwca 1984 roku. Prowadził je Stanisław Roszkowski, a za nadzór nad budową odpowiedzialny był inż. Piotr Andrejczuk. Początkowo były trudności z zakwaterowaniem i wyżywieniem pracowników, których było dziewięciu. Aby zapewnić im nocleg, zostały wypożyczone materace ze szkoły i wynajęto pokój w tamtejszej bazie. Obiady przygotowywała parafianka z Kruszynian. Już pierwszego dnia pracy widać było postępy murarzy. Ściany rosły w górę z dnia na dzień. Z materiałami budowlanymi w zasadzie nie było trudności, bowiem we wszystkim pomagał p. Stanisław. Wszyscy starali się, aby jak najszybciej ukończyć budowę. Często plac budowy odwiedzał też biskup Sawa. We wrześniu 1984 r. ukończono budowę ścian, pokryto świątynię papą, założono instalację elektryczną, a pod koniec miesiąca tynkarze rozpoczęli tynkowanie ścian zewnętrznych i wewnętrznych. Z dniem 5 października prace przy budowie nowej cerkwi w Kruszynianach zakończono.

18 kwietnia 1985 r. biskup Sawa przeprowadził w kruszyniańskiej parafii wizytację gospodarczą. Jej celem było omówienie spraw dotyczących budowy cerkwi i jej wykończenia.

17 listopada 1985 r. w parafii miała miejsce podniosła uroczystość. Tego dnia biskup białostocki i gdański Sawa dokonał poświęcenia nowej cerkwi wzniesionej w miejscu poprzedniej świątyni. W uroczystości oprócz duchowieństwa dekanatu sokólskiego wzięli udział liczni wierni przybyli z odległych miejscowości.

W miesiącach maj-lipiec 2015 r. kruszyniańska świątynia przeszła gruntowny remont. W jego ramach cerkiew od wewnątrz została odmalowana, wykonano drewnianą lamperię, a na czas remontu freski zostały zabezpieczone i pozostały w nienaruszonym stanie. Wymieniono również posadzkę i naprawiono pęknięcia ścian. Renowacji poddany został również ikonostas. Po ukończeniu prac cerkiew została poświęcona w dniu święta patronalnego św. Anny 7 sierpnia 2015 roku. Poświęcenia dokonał biskup supraski Grzegorz.

W ostatnich latach w małej kruszyniańskiej parafii dokonano szeregu remontów: w 2015 r. przekryto blachodachówką dom parafialny, a w 2016 r. przekryto cerkiew blachą trapezową i wykonano remont sali katechetycznej.

 

ks. Mirosław Łuciuk
Materiał pierwotnie opublikowano w pozycji pt.: Kalendarz Prawosławny 2023
wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej w 2022 r.
ISSN-1425-2171

foto: archiwum parafii, Jarosław Charkiewicz, Adam Matyszczyk