Prawosławny Wielki Tydzień

Data:09.04.2015 r.

  • Foto: Adam Matyszczyk

    Foto: Adam Matyszczyk

W miniony piątek zakończyliśmy Wielki Post i święcąc palemki na niedzielnej Boskiej Liturgii oczekiwaliśy na duchowe przeżywanie Wielkiego Tygodnia. O ile Wielki Post jest okresem przygotowania i oczyszczenia, to Wielki Tydzień pozwala nam przejść wraz z Chrystusem przez wszystkie miejsca związane z jego męką, śmiercią i Zmartwychwstaniem. Wydarzenia Wielkiego Tygodnia to niezbędne dla prawosławnej wiary świadectwo absolutnej Bożej miłość do człowieka, przed którą trzeba stanąć w milczeniu i pokorze. Te dni to czas, kiedy w życiu wiernych sprawy doczesne schodzą na dalszy plan. Ideałem staje się więc by ten okres spędzić w ciszy i skupieniu oraz uczestnicząc w codziennych nabożeństwach.

W Wielki Poniedziałek Cerkiew wspomina starotestamentowego Józefa, syna patriarchy Jakuba, sprzedanego w niewolę przez swoich braci. Cierpienie Józefa stanowi swoisty praobraz Chrystusa, którego już wkrótce ludzie wydadzą na męki. Tego dnia o poranku sprawowana jest Boska Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, podczas której odczytuje się fragment Ewangelii mówiący o niewdzięczności narodu żydowskiego, odtrąceniu Zbawiciela i ostatecznych losach świata. 

W Wielki Wtorek Cerkiew mówi o potrzebie duchowej czujności i doskonałości. W trakcie Liturgii czytane są ewangeliczne pouczenia Jezusa Chrystusa. W tym roku w Wielki Wtorek przypadało święto Zwiastowania Bogurodzicy. Jedno z dwunastu Wielkich Świąt, obchodzone na pamiątkę ukazania się Archanioła Gabriela Przenajświętszej Dziewicy Maryi oraz wprowadzenia Jej w Tajemnicę wcielenia przez Nią Jezusa Chrystusa – Zbawiciela świata. Nie zmienia to jednak istoty Wielkiego Wtorku jako dnia surowego postu.

Liturgiczne teksty Wielkiej Środy przytaczają okoliczności pobytu Chrystusa w Betanii, gdzie w domu Szymona Trędowatego, Maria, siostra Marty i wskrzeszonego przez Chrystusa Łazarza, namaściła Jezusa drogocenną mirrą. Cerkiew przeżywa też zdradę Judasza i zamiar wydania Zbawiciela arcykapłanom. W Wielką Środę odprawia się te same nabożeństwa, co w dwa poprzednie dni, przy czym Liturgię Uprzednio Poświęconych Darów tego dnia sprawuje się po raz ostatni.

Dziś, w Wielki Czwartek sprawowana jest Liturgia św. Bazylego Wielkiego rozpoczynająca się od wieczerni. Ewangelia zawiera obszerne fragmenty, szczegółowo opowiadające o Mistycznej Wieczerzy, umyciu przez Chrystusa nóg apostołom oraz modlitwie w sadzie Getsemane. W trakcie tej Liturgii przygotowywane są Święte Dary dla chorych na cały kolejny rok. Wieczorem, na jutrzni Wielkiego Piątku odczytywanych jest dwanaście fragmentów Ewangelii (Strasti Hospodni), w których wspomina się pożegnalną rozmowę Chrystusa z uczniami, modlitwę w sadzie Getsemane, pojmanie Jezusa przez żołnierzy, sąd u arcykapłanów Annasza i Kajfasza, męki oraz ukrzyżowanie i śmierć na krzyżu. Uczestnicząc w tym nabożeństwie trzymamy w dłoniach zapalone świece jako symbol żarliwej modlitwy a także świadectwo swojej obecności przy Zbawicielu. Wychodząc z Cerkwi nie gasimy świec lecz niesiemy je zapalone do naszych domów. Chroniąc płomyk modlitwy przed zagaśnięciem przenosimy tym samym atmosferę ze świątyni do swoich domów. 

W Wielki Piątek przeżywamy śmierć Zbawiciela i złożenie Jego ciała w grobie. Jest to dzień tak surowego postu, iż nie sprawuje się weń Liturgii Eucharystycznej. Wszyscy powinniśmy starać się powstrzymać od posiłków aż do wieczora. Na środek świątyni wynoszony jest całun (Płaszczenica) z wizerunkiem Chrystusa złożonego w grobie. W czasie wieczerni czytana jest kolejny raz Ewangelia o męce Chrystusa. Następnie sprawowana jest jutrznia Wielkiej Soboty, będąca symbolicznym obrzędem pogrzebu Chrystusa. Przy dźwięku dzwonów odbywa się uroczysta procesja z całunem wokół Cerkwi. Procesja z Płaszczanicą nawiązuje do tego, jak Józef z Nikodemem oddali ostatnią posługę Ukrzyżowanemu, zdjęli ciało z krzyża, owinęli w całun i złożyli do grobu. Symbolizuje też zstąpienie Chrystusa do piekła i zwycięstwo nad śmiercią. Po procesji duchowni składają Płaszczanicę na poprzednim miejscu - pośrodku Cerkwi.

W Wielką Sobotę Cerkiew wspomina przebywanie ciała Chrystusa w grobie, Jego zstąpienie duszą do piekła, wprowadzenie łotra do raju oraz jednoczesne przebywanie z Ojcem i Duchem w niebie. Z samego rana sprawowana jest Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego, która, podobnie jak w Wielki Czwartek, rozpoczyna się od wieczerni. W jej trakcie czytane są wszystkie starotestamentowe proroctwa dotyczące zbawiennej ofiary ukrzyżowania i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Teksty te są czytane po to, aby wzmocnić wiarę i aby udowodnić, że wszystko to, czego dokonał Zbawiciel, uczynił z własnej woli, którą zapowiedział ludziom przed wiekami. Wielka Sobota to także dzień surowego postu. To jeszcze nie święto, to zaledwie niezbędne wprowadzenie, które, jak wierzy Cerkiew, zakończy się paschalną radością. Tego dnia, w trakcie liturgii, duchowni zmieniają szaty liturgiczne – zdejmują ciemne wielkopostne i przywdziewają obłaczenija w kolorze białym. Po południu dokonuje się poświęcenia pokarmów. Kapłan odczytuje modlitwę, w której prosi, aby Bóg wejrzał na te dary i uświęcił je, jak niegdyś ofiarę Abrahama i Abla, po czym kropi święconą wodą przygotowane jaja, chleb sól i mięso. Zwyczaj ten stwarza nastrój zbliżającego się święta, które będzie tym radośniejsze, im bardziej godnie przeżyło się zbawienny okres Postu i Wielkiego Tygodnia.

 

Adam Matyszczyk
Wykorzystano fragmenty z cerkiew.pl oraz Rozdziałów o. Marka Ławreszuka

Script logo