Wkraczamy w Wielki Tydzień

Cerkiew prawosławna darowała swoim wiernym Wielki Post, by każdy indywidualnie mógł przygotować się na to, co już niebawem nastąpi. Przez 40 minionych dni - bogacąc się duchowo i kajając cieleśnie czekaliśmy, by dziś być już gotowymi i godnymi. Wewnętrzna modlitwa, liczne nabożeństwa, spowiedź i Eucharystia, wyciszenie i wstrzemięźliwość w spożywaniu pokarmów - wśród zgiełku codzienności rysowała się droga, którą mamy iść. Czas tych przygotowań właśnie się zakończył. Przez kolejne siedem dni Wielkiego Tygodnia, wspominać będziemy wydarzenia, które stanowią fundament naszej wiary, a cały okres przygotowań był po to, by teraz przemierzyć wraz z Chrystusem ostatnie dni Jego ziemskiego życia i uczestniczyć w tajemnicy zwycięstwa życia nad śmiercią. 

We wczorajszą niedzielę, święcąc przyozdobione, zielone palemki, radowaliśmy się z Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy. Radość nie trwała jednak długo, gdyż już wieczorem wspominaliśmy spotkanie i naradę arcykapłanów, podczas której podjęto decyzję o wydaniu Zbawiciela na śmierć. Dzień po dniu - godzina po godzinie, wypełniać się będzie to, co nieuniknione: pojmanie, zdrada, sąd, męki, śmierć i zapowiedź Zmartwychwstania.

W Wielki Poniedziałek Cerkiew wspomina starotestamentowego Józefa, syna patriarchy Jakuba, sprzedanego w niewolę przez swoich braci. Cierpienie Józefa stanowi swoisty praobraz Chrystusa, którego już wkrótce ludzie wydadzą na męki. Tego dnia o poranku sprawowana jest Boska Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów, podczas której odczytuje się fragment Ewangelii mówiący o niewdzięczności narodu żydowskiego, odtrąceniu Zbawiciela i ostatecznych losach świata.

W Wielki Wtorek mówi się o potrzebie czujności i gotowości do przyjęcia Chrystusa. Wyrazem tego jest przypowieść o dziesięciu pannach, które nie zostały zaskoczone przez przychodzącego o północy Oblubieńca. W ten sposób Cerkiew wskazuje wiernym, iż jest to ostatni moment na duchowe oczyszczenie.

Liturgiczne teksty Wielkiej Środy przytaczają wiernym dwa wydarzenia: okoliczności pobytu Chrystusa w Betanii, gdzie w domu Szymona Trędowatego, Maria, siostra Marty i wskrzeszonego przez Chrystusa Łazarza, namaściła Jezusa drogocenną mirrą. Cerkiew przeżywa też haniebną zdradę Judasza i wydanie Zbawiciela arcykapłanom za 30 srebrników. W Wielką Środę odprawia się te same nabożeństwa, co w dwa poprzednie dni, przy czym Boską Liturgię Uprzednio Uświęconych Darów sprawuje się po raz ostatni. Tego dnia ostatni raz czytana jest też modlitwa św. Efrema Syryjczyka. 

W Wielki Czwartek Cerkiew wspomina ostatnią wieczerzę i ustanowienie sakramentu Eucharystii. Rankiem sprawowana jest Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego, rozpoczynająca się od wieczerni. Ewangelia zawiera obszerne fragmenty, szczegółowo opowiadające o mistycznej wieczerzy i obmyciu przez Chrystusa nóg apostołom. W trakcie nabożeństwa przygotowywane są też Święte Dary dla chorych, na cały kolejny rok. Wieczorem, na jutrzni Wielkiego Piątku, czytanych jest dwanaście fragmentów Ewangelii (Strasti Hospodni), w których wspomina się pożegnalną rozmowę Chrystusa z uczniami, modlitwę w sadzie Getsemane, pojmanie Jezusa przez żołnierzy, sąd u arcykapłanów Annasza i Kajfasza, mękę, ukrzyżowanie i śmierć na krzyżu. Każdy fragment poprzedza odpowiednia liczba uderzeń dzwonu. Uczestnicząc w tym nabożeństwie wierni trzymają w dłoniach zapalone świece, jako symbol żarliwej modlitwy a także świadectwo swojej obecności przy Zbawicielu. Wychodząc z cerkwi wierni nie gaszą świec. Chroniąc płomyk modlitwy przed zagaśnięciem, przenoszą tym samym atmosferę ze świątyni do swoich domów.

Wielki Piątek jest dniem szczególnym w cerkiewnym kalendarzu liturgicznym. Wierni przeżywają śmierć Zbawiciela na krzyżu i złożenie Jego Ciała w grobie. Jest to dzień tak surowego postu, iż nie sprawuje się weń Liturgii Eucharystycznej, gdyż tego dnia Bóg składa w ofierze Samego Siebie. W śpiewanym wielkopiątkowym troparionie słyszymy: "Dzisiaj na drzewie wisi Ten, który na wodach ziemię zawiesił, na Króla aniołów zakładana jest korona cierniowa, w szatę hańby przyobleczony jest Ten, który niebo przyodziewa obłokami, policzkowany jest Ten, który w Jordanie uwolnił Adama, gwoździami przybity jest Oblubieniec Kościoła, włócznią przebity jest Syn Dziewicy. Kłaniamy się Twym cierpieniom, Chryste. Kłaniamy się Twym cierpieniom, Chryste. Kłaniamy się Twym cierpieniom, Chryste. Okaż nam chwalebne Twoje zmartwychwstanie". W czasie sprawowanej po południu wieczerni, czytana jest kolejny raz ewangelia o męce Chrystusa. Z ołtarza, do znajdującego się na środku cerkwi symbolicznego grobu, wynoszona jest Płaszczanica z wizerunkiem Chrystusa. Sprawowana następnie jutrznia Wielkiej Soboty, jest symbolicznym obrzędem pogrzebu Zbawiciela. Wierni, którzy przestrzegając surowego postu, starali się powstrzymać od jakichkolwiek posiłków aż do wieczora, uczestniczą w podniosłej procesji, podczas której - przy dźwięku dzwonów, w skupieniu idą za niesioną Płaszczanicą. Procesja nawiązuje do ostatniej posługi, jaką Józef z Nikodemem oddali Jezusowi, zdejmując Ciało Zbawiciela z krzyża, owijając Je w całun i składając do grobu. 

W Wielką Sobotę Cerkiew wspomina przebywanie ciała Chrystusa w grobie, Jego zstąpienie duszą do piekła - gdzie pokonał śmierć i uwolnił dusze sprawiedliwych, wprowadzenie łotra do raju oraz jednoczesne przebywanie z Ojcem i Duchem w niebie. Rankiem sprawowana jest Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego, która podobnie jak w Wielki Czwartek, rozpoczyna się od wieczerni. W jej trakcie, przed odczytaniem Ewangelii, duchowni zmieniają szaty. Zdejmują ciemne i przywdziewają obłaczenija w kolorze białym. Na białe zmienia się także nakrycia ołtarza, stołu ofiarnego i stolików w świątyni. Wszystko wokół staje się jasne i świetliste, symbolicznie zwiastując Zmartwychwstanie. W słowach czytanej następnie Ewangelii, o pustym grobie dowiadują się też niewiasty Maria Magdalena i druga Maria. Po Liturgii - zazwyczaj już po południu, dokonuje się poświęcenia pokarmów. W starożytności fakt ów miał zastosowanie praktyczne, gdyż wierni pozostawali w świątyni aż do Paschalnej nocy i przygotowany posiłek był pokrzepieniem ich sił. Obecnie oświęcone wodą jaja, chleb sól i mięso, stanowią nieodzowny element wielkanocnego, rodzinnego śniadania. Choć zwyczaj ten stwarza nastrój zbliżającego się święta, trzeba pamiętać, iż nadal trwa surowy post, a Wielka Sobota to jednak jeszcze nie święto, to zaledwie niezbędne wprowadzenie, które - jak uczy Cerkiew - już tej nocy zakończy się Paschalną radością. 

Na kanale Bliżej Cerkwi można też śledzić przygotowany cykl filmów pn.: "Podróże po Wielkim Tygodniu".

 

Dekanalny plan nabożeństw Wielkiego Tygodnia

Parafia w Sokółce:

Wielki Poniedziałek: (26.IV)
8.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów. 

Wielki Wtorek: (27.IV)
8.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów. 

Wielka Środa: (28.IV)
8.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów.

Wielki Czwartek: (29.IV)
8.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy. 
17.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii.

Wielki Piątek: (30.IV)
15.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi. W trakcie trwania nabożeństwa można będzie pojedynczo wchodzić do cerkwi, podchodzić do grobu, by się pomodlić. Świątynia będzie też otwarta do godz. 22.00, by wszyscy chętni mogli i pokłonić przed Płaszczenicą.

Wielka Sobota: (1.V) 
6.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
12.00 - 17.00 - Święcenie pokarmów w cerkwi w Sokółce. Święcenie pokarmów w Nowowoli i Makowlanach - do ustalenia.
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo Paschalne

Parafia w Augustowie:

Wielki Piątek: (30.IV)
16.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy

Wielka Sobota: (1.V) 
13.00 - 14.00 - Święcenie pokarmów na plebanii przy ul. Mazurskiej 16 w Augustowie.

Parafia w Dąbrowie Białostockiej:

Wielka Środa: (28.IV)
9.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów

Wielki Czwartek: (29.IV)
9.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
17.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
16.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi

Wielka Sobota: (1.V) 
8.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
10.00 - 15.00 - Święcenie pokarmów: Jałowo, Kropiwno, Ostrowie, Ostrowie Kolonia, Słomianka, Mościcha
15.00 - 16.00 - Święcenie pokarmów: Dąbrowa Białostocka 
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Kuźnicy:

Wielki Czwartek: (29.IV)
8.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
16.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
15.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi

Wielka Sobota: (1.V) 
8.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
14.00 - 16.00 - Święcenie pokarmów w cerkwi w Kuźnicy 
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Ostrowiu Północnym:

Wielki Czwartek: (29.IV)
17.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
12.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy w cerkwi w Starej Grzybowszczyźnie
14.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy w cerkwi w Ostrowiu Północnym.

Wielka Sobota: (1.V) 
6.00 - Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi
12.00 - 17.00 - Święcenie pokarmów w poszczególnych wsiach parafii, według ustalonego harmonogramu
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Nowym Dworze:

Wielki Czwartek: (29.IV)
7.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
16.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
15.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi. 

Wielka Sobota: (1.V) 
7.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
9.00 - 11.00 - Święcenie pokarmów w cerkwi w Nowym Dworze
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo Paschalne

Parafia w Samogródzie:

Wielki Czwartek: (29.IV)
9.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
18.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
18.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy. 

Wielka Sobota: (1.V) 
5.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
14.00 - 15.00 - Święcenie pokarmów: Suchynicze (14.00), Knyszewicze (14.30), Słoja (15.00)
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Wierzchlesiu:

Wielki Piątek: (30.IV)
15.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy. 

Wielka Sobota: (1.V)
15.30 - Święcenie pokarmów
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Krynkach:

Wielki Poniedziałek: (26.IV)
9.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów

Wielka Środa: (28.IV)
9.00 - Boska Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów

Wielki Czwartek: (29.IV)
9.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
18.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
16.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy w cerkwi w Krynkach. 

Wielka Sobota: (1.V) 
4.00 - Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi
6.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego. 
13.00 - 15.00 - Święcenie pokarmów: Ozierany Wielkie (13.00), Krynki (14.00 i 15.00)
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Kruszynianach:

Wielki Czwartek: (29.IV)
14.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
16.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi

Wielka Sobota: (1.V) 
od 12.00 - Święcenie pokarmów w okolicznych wsiach parafii 
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Jurowlanach:

Wielki Piątek: (30.IV)
13.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi

Wielka Sobota: (1.V)
od 9.00 - Święcenie pokarmów w okolicznych wsiach parafii
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

Parafia w Jacznie:

Wielki Czwartek: (29.IV)
9.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego - wspomnienie Ostatniej Wieczerzy
17.00 - Jutrznia Wielkiego Piątku z czytaniem dwunastu Ewangelii

Wielki Piątek: (30.IV)
15.00 - Wieczernia z wyniesieniem Płaszczanicy, Jutrznia Wielkiej Soboty z obrzędem pogrzebu i procesją wokół cerkwi. 

Wielka Sobota: (1.V) 
8.00 - Boska Liturgia św. Bazylego Wielkiego
12.30 - 17.00 - Święcenie pokarmów w okolicznych wsiach: Siderka (12.30), Szostaki (12.50), Grzebienie (13.10), Harasimowicze (13.30), Jaczno (17.00)
23.30 - Połunosznica, po niej procesja i uroczyste nabożeństwo paschalne

 

Adam Matyszczyk