Zmartwychwstanie Pańskie - Pascha

  • Foto: Adam Matyszczyk

    Foto: Adam Matyszczyk

"Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał. Przypomnijcie sobie, jak wam mówił, będąc jeszcze w Galilei: (Łk 24, 5 - 7). Chrystus Zmartwychwstał! Χριστός ἀνέστη! Chrystos Woskresie!
Dziękując za dar Zmartwychwstania spójrzmy w przyszłość z nadzieją. Nadzieją, iż już niebawem silniejsi, odnowieni i umocnieni w wierze, wrócimy do normalności. Czas izolacji spowodowany sytuacją epidemiczną, wcale nie musi był stracony, a okazać się może swoistym posłuszanijem (nowicjatem), które zamykając nam dostęp do szumnego otoczenia, otworzyło umysły i serca na miłość do Boga oraz szacunek do bliźniego.


Święto Zmartwychwstania Pańskiego zostało ustanowione w czasach apostolskich, przy czym w pierwszych wiekach chrześcijaństwa nie wszędzie świętowano jednocześnie. Usankcjonowały to postanowienia I Soboru Powszechnego w Nicei (325 r.). Podczas pierwszego w dziejach chrześcijaństwa spotkania biskupów całego kościoła, postanowiono świętować Wielkanoc: w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, nie wcześniej niż wiosenne zrównanie dnia z nocą i obowiązkowo po Passze żydowskiej. Stąd właśnie biorą się różnice w dacie wspominania Zmartwychwstania Pańskiego pomiędzy katolikami a prawosławnymi, Cerkiew bowiem, do dnia dzisiejszego pozostaje wierna tym ustaleniom. Biorąc więc pod uwagę kalendarz państwowy (gregoriański) i opisany sposób wyliczania Wielkanocy w Cerkwi, najwcześniejszą możliwą datą świętowania jest 4 kwietnia, najpóźniejszą zaś 8 maja. Sam okres Paschalny trwa 40 dni i kończy się w przeddzień święta Wniebowstąpienia Pańskiego, przy czym pierwszy tydzień wspomnianego okresu - Swietłaja Siedmica (Jasny Tydzień), jest najbardziej uroczysty i np. nie zamyka się weń Królewskich Wrót ikonostasu.
 
W Wielką Sobotę ok. godz. 12:55 polskiego czasu, w Jerozolimskiej Bazylice Zmartwychwstania Pańskiego - w kaplicy nad grobem Pańskim, zszedł Święty Ogień, w cudowny sposób zapalając dwa pęki świec, trzymanych w dłoniach przez patriarchę jerozolimskiego. Najstarsze wzmianki o zstępowaniu Świętego Ognia na Grób Pański pochodzą z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Do naszych czasów zachowało się co najmniej siedemdziesiąt historycznych przekazów (IV - XVI w.), dotyczących tego wyjątkowego wydarzenia. Płomień, który wedle przekazów naocznych świadków, przez kilka pierwszych minut nie parzy, został rozdany obecnym w świątyni wiernym oraz przekazany pielgrzymkom z całego świata. Już od kilku lat Święty Ogień dociera także do Polski. Jak czytamy na profilu mediów społecznościowych polskiej ambasady w Tel Awiwie "Po uroczystości w Bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie, w przeddzień prawosławnej Wielkanocy, płk. Andrzej Stanek, attaché obrony RP w Izraelu, przekazał Święty Ogień ks. Andrzejowi Bołbotowi. Najlepsze życzenia dla całej społeczności prawosławnej w Polsce i na świecie". Nieocenioną pomoc w tym przedsięwzięciu zapewniła Kancelaria Prezydenta RP oraz Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, finansując koszt transportu lotniczego z Ziemi Świętej do Polski. Swój wkład wnieśli także wierni w ogólnokrajowej kolekcie na ten cel. Dzięki wspólnym staraniom już kilka godzin później Święty Ogień dotarł także i na Podlasie - w tym do cerkwi dekanatu sokólskiego.
 
Kulminacyjnym i najważniejszym momentem dla wiernych jest nocne paschalne nabożeństwo, rozpoczynające się przed ok. 30 minut przed północą. Jego charakterystykę i symbolikę w obrazowy sposób scharakteryzował ks. Konstanty Bondaruk w książce pt.: "Nauka o nabożeństwach prawosławnych", wydanej przez Prawosławną Diecezję Białostocko-Gdańską w 1987 r.  
 
"Nabożeństwo wielkanocne rozpoczyna się już w Wielką Sobotę nabożeństwem o północy, odprawianym na środku świątyni przed całunem (płaszczanicą) czyli Grobem Pańskim. Płaszczanica zostaje odniesiona do ołtarza, gdzie pozostaje na ołtarzu aż do zakończenia święta Paschy (...). Kapłan w jasnych szatach rozpoczyna śpiew stichery "Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawco, aniołowie śpiewają na niebiosach i nam na ziemi pozwól, czystym sercem Ciebie sławić" (Woskresienije Twoje, Christie Spasie). Początkowo cichy, za trzecim razem śpiew potężnieje, otwierają się królewskie wrota (by pozostać otwartymi przez cały tydzień wielkanocny), a kapłan z krzyżem, kadzielnicą i trójświecznikiem z ikoną Zmartwychwstania wychodzi, poprzedzony chorągwiami, na uroczystą procesję. Przy dźwięku dzwonów procesja obchodzi świątynię ze śpiewem "Zmartwychwstanie Twoje, Chryste Zbawco". Procesja przypomina Święte Niewiasty spieszące wczesnym rankiem do grobu, by namaścić Ciało Chrystusa.
Kapłan zatrzymuje się w przedsionku świątyni przed zamkniętymi drzwiami i wygłasza wezwanie "Chwała Świętej, Współistotnej i Życiodajnej Trójcy, w każdym czasie, teraz i zawsze i na wieki wieków." (Sława Swiatiej, Jedinosuszczniej i żywotworiaszczej i nierazdzielniej Troice, wsiegda nynie i prisno i wo wieki wieków). Następnie uroczyście śpiewa troparion "Chrystus powstał z martwych" (Christos Woskresie) oraz czyta wersety - Niech powstanie Bóg i rozproszą się wrogowie Jego, niech pierzchną przed Jego obliczem ci, którzy go nienawidzą). Po każdym wersecie chór odpowiada troparionem "Chrystus powstał z martwych" (Christos woskresie iz miertwych).
 
Następnie kapłan z krzyżem w ręku, niczym anioł, który odsunął kamień od wejścia do Grobu, otwiera drzwi i wchodzi do części ołtarzowej. Następuje wielka ektenia, a po niej chór śpiewa paschalny kanon "Zmartwychwstania dzień" (Woskriesienija dień). Jest to uroczysty hymn ku czci Zmartwychwstania Chrystusowego, napisany przez św. Jana Damasceńskiego. Tropariony kanonu śpiewa się z dodatkiem refrenu "Chrystus powstał z martwych" (Christos woskriesie iz miertwych). Po każdej pieśni kanonu kapłan wygłasza małą ektenię i wezwanie (wozgłas), okadza z paschalnym świecznikiem w ręku ołtarz, ikonostas oraz wiernych i pozdrawia ich słowami "Chrystus zmartwychwstał" (Christos woskriesie). Wierni odpowiadają "Prawdziwie zmartwychwstał" (Woistinu woskriesie). Wielokrotne okadzanie i pozdrowienia wiernych symbolizują wielokrotne ukazywanie się Zmartwychwstałego Chrystusa uczniom.
 
Po kanonie trzykrotnie śpiewa się eksapostilarion "W ciele zasnąłeś" (Płotiju usnuw). Zawiera on myśl, że Chrystus, mimo iż usnął i był martwy, na trzeci dzień zmartwychwstał, darując nieśmiertelność Adamowi i jego potomkom, unieszkodliwiając śmierć. Następnie chór śpiewa "Wszystko, co oddycha" (Wsiakoje dychanije da chwalit Hospoda), i stichery, do których dodaje się specjalne stichery Paschy "Niech powstanie Bóg" (Da woskresniet Boh). W tym czasie duchowieństwo (jeśli odprawia nabożeństwo więcej niż jeden kapłan) wymieniają braterskie pocałunki i pozdrawiają się nawzajem słowami "Chrystus zmartwychwstał" (Christos woskresie) - "Prawdziwie zmartwychwstał" (Woistinu woskriesie). Po sticherach kapłan odczytuje homilię św. Jana Złotoustego na dzień Zmartwychwstania. Podkreśla się w niej, że radość Zmartwychwstania powinna się stać udziałem wszystkich - tych którzy przygotowali się do tego wydarzenia wzmożoną modlitwą i postem oraz tych, którzy zaniedbali ten obowiązek. Po homilii następuje ektenia: usilna i błagalna oraz rozesłanie. Kapłan wygłasza go ze świecznikiem paschalnym, dodając na początku słowa: "Chrystus, prawdziwy Bóg nasz, który powstał z martwych, śmiercią podeptał śmierć, i będącym w grobach życie dał, dla modlitw Przeczystej swej Matki i wszystkich świętych, zmiłuje się i zbawi nas, bo jest Dobrym i Przyjacielem człowieka". (Christos woskriesyj iz miertwych, smiertiju smiert poprawyj i suszczym wo grobiech żiwot darowawyj). Po rozesłaniu kapłan trzykrotnie pozdrawia wiernych paschalnym pozdrowieniem "Chrystus zmartwychwstał" (Christos woskriesie). Bezpośrednio po paschalnej jutrzni następują paschalne godziny kanoniczne, czyli nabożeństwo pierwszej, trzeciej, szóstej godziny. Po rozesłaniu kapłana chór śpiewa hymny wielkanocne i wielokrotnie powtarzając troparion święta "Chrystus powstał z martwych" (Christos woskriesie...). Po godzinach kanonicznych odprawiania jest św. Liturgia." - pisze duchowny.

Zapraszając do wspólnej modlitwy, przedstawiamy tegoroczny harmonogram nabożeństw Tygodnia Paschalnego w Dekanacie Sokólskim.  


Parafia w Sokółce:

I dzień Paschy: (2.V)
14.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia.

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.


Parafia w Augustowie:

I dzień Paschy: (2.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.


Parafia w Dąbrowie Białostockiej:

I dzień Paschy: (2.V)
13.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia.

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.

Paschalny czwartek: (6.V)
9.00 - Boska Liturgia.

Paschalny piątek: (7.V)
9.00 - Boska Liturgia, Molebien w intencji mieszkańców wsi Kropiwno


Parafia w Kuźnicy:

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.


Parafia w Ostrowiu Północnym:

I dzień Paschy: (2.V)
14.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia w cerkwi w Ostrowie Północnym.
16.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia w cerkwi w Starej Grzybowszczyźnie.

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia w cerkwi w Ostrowie Północnym.


Parafia w Nowym Dworze:

I dzień Paschy: (2.V)
14.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia.

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.


Parafia w Wierzchlesiu:

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia.

Paschalna środa: (5.V)
17.00 - Akatyst przed ikoną św. Jerzego Zwycięzcy.

Paschalny czwartek: (6.V) - święto parafialne - św. Jerzego Zwycięzcy
9.00 - Molebien z Małym Oświęceniem Wody
10.00 - Boska Liturgia


Parafia w Krynkach:

I dzień Paschy: (2.V)
13.00 - Paschalna Wieczernia

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia

III dzień Paschy: (4.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia w cerkwi w Ozieranach Wielkich


Parafia w Jacznie:

I dzień Paschy: (2.V)
13.00 - Uroczysta Paschalna Wieczernia w cerkwi w Jacznie.

II dzień Paschy: (3.V)
9.00 - Uroczysta Boska Liturgia w kaplicy w Siderce.

III dzień Paschy: (4.V) - święto parafialne - Zmartwychwstania Pańskiego
10.00 - Uroczysta Boska Liturgia.


Parafia w Jurowlanach:

Paschalny czwartek: (6.V) - święto parafialne -  św. Jerzego Zwycięzcy
9.00 - Molebien z Małym Oświęceniem Wody
10.00 - Boska Liturgia

 

Adam Matyszczyk

  • Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

    Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

  • Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

    Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

  • Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

    Foto: https://www.facebook.com/polishembassy.telaviv

Script logo