Zmartwychwstanie Pańskie, Święty Ogień - harmonogram nabożeństw

2023-04-16

Foto: Adam Matyszczyk

Zmartwychwstania Chrystusa jest fundamentem chrześcijaństwa, jest centrum wszystkich innych świąt i wszystkich wydarzeń. Gdyby Chrystus nie zmartwychwstał - mówił św. Paweł, daremna byłaby nasza wiara. Nie jest jednak daremna, bo dziś - tak jak przed przeszło dwoma tysiącami lat, Paschę świętują wszystkie cerkwie i wszystkie parafie, a wierni wszem wobec ogłaszają, iż Chrystus zmartwychwstał - prawdziwie zmartwychwstał.

Tej nocy spotkaliśmy się w naszych świątyniach. Początkowo czuwając jeszcze przy grobie - niemal w całkowitej ciemności przy całunie ze złożonym w grocie Chrystusem. Jednak tuż przed północą grób był już pusty. Płaszczanica została przeniesiona na Ołtarz, a w jej miejsce pojawiła się płonąca świeca. Ten ogień nie został jednak zapalony ludzką ręką, tak jak zdawać by się mogło nieludzkie wydarzenia symbolizowało dzisiejsze nabożeństwo. Punktualnie o północy, w uroczystej procesji i przy akompaniamencie dzwonów trzykrotnie okrążyliśmy swoje parafialne cerkwie, a gdy odziani w białe szaty duchowni, symbolicznie zwyciężając śmierć - trzymanym w dłoni krzyżem otwierali drzwi cerkwi, już wiedzieliśmy że Chrystus Prawdziwie Zmartwychwstał! Chór śpiewał radośnie, a zewsząd emanowało światło. Wszystkie okrycia w cerkwi były białe, włączone wszystkie lampki. Wierni zapalili setki świec - tym samym płomieniem, który w prawosławną Wielka Sobotę w cudowny sposób zapłonął na pęku świec w Jerozolimskiej Bazylice Zmartwychwstania Pańskiego - w kaplicy nad grobem Pańskim. Jeśli więc po 2 tysiącach lat Bóg po raz kolejny daje nam namacalny znak, że jest z nami - zmartwychwstanie zaiste było faktem, czegóż więcej potrzeba, by to zrozumieć? To co Boskie stało się ludzkie i dane każdemu z nas.

Paschalne nocne nabożeństwo rozpoczyna się w Wielką Sobotę nabożeństwem o północy oraz wspomnianą procesją. Powróciwszy do cerkwi sprawowana jest jutrznia. Wierni słyszą hymny ku czci Zmartwychwstania Chrystusowego, napisane przez św. Jana Damasceńskiego oraz tropariony - śpiewane z dodatkiem refrenu "Chrystus powstał z martwych". Po każdej pieśni kanonu kapłan wygłasza małą ektenię i wezwanie, okadza z paschalnym świecznikiem w ręku ołtarz, ikonostas oraz wiernych i pozdrawia ich słowami "Chrystus zmartwychwstał" (Christos woskriesie). Wierni odpowiadają "Prawdziwie zmartwychwstał" (Woistinu woskriesie). Wielokrotne okadzanie i pozdrowienia wiernych symbolizują wielokrotne ukazywanie się Zmartwychwstałego Chrystusa uczniom. Po kanonie trzykrotnie śpiewa się eksapostilarion "W ciele zasnąłeś" (Płotiju usnuw). Zawiera on myśl o tym, iż Chrystus, mimo iż usnął i był martwy, na trzeci dzień zmartwychwstał, darując nieśmiertelność Adamowi i jego potomkom, unieszkodliwiając śmierć. Następnie chór śpiewa "Wszystko, co oddycha" (Wsiakoje dychanije da chwalit Hospoda) i stichery, do których dodaje się specjalne stichery Paschy "Niech powstanie Bóg" (Da woskresniet Boh). Kapłan odczytuje homilię św. Jana Złotoustego na dzień Zmartwychwstania. Podkreśla się w niej, iż radość Zmartwychwstania powinna się stać udziałem wszystkich - zarówno tych którzy przygotowali się do tego wydarzenia wzmożoną modlitwą i postem, jak też tych, którzy zaniedbali ten obowiązek. Po homilii następują ektenie: usilna i błagalna oraz rozesłanie. Bezpośrednio po paschalnej jutrzni następują paschalne godziny kanoniczne, czyli nabożeństwo pierwszej, trzeciej, szóstej godziny, a po nich celebrowana jest Boska Liturgia, podczas której wierni jednoczą się w Eucharystii. To właśnie ten czas spędzony w cerkwi, kiedy udajemy się do Boga - przed Jego ołtarz, jest istotą przeżywania Zmartwychwstania Pańskiego jak i szerzej - każdego innego święta. Wszystko inne, jak śniadanie, pisanki, podarunki - choć są ważne społecznie i rodzinnie, są pochodną tej duchowej istoty.

Święto Zmartwychwstania Pańskiego zostało ustanowione w czasach apostolskich, przy czym w pierwszych wiekach chrześcijaństwa nie wszędzie świętowano jednocześnie. Usankcjonowały to postanowienia I Soboru Powszechnego w Nicei (325 r.). Podczas pierwszego w dziejach chrześcijaństwa spotkania biskupów całego kościoła, postanowiono świętować Wielkanoc: w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, nie wcześniej niż wiosenne zrównanie dnia z nocą i po Passze żydowskiej. Stąd właśnie biorą się różnice w dacie wspominania Zmartwychwstania Pańskiego pomiędzy katolikami a prawosławnymi, Cerkiew bowiem, do dnia dzisiejszego pozostaje wierna tym ustaleniom. Biorąc więc pod uwagę kalendarz państwowy (gregoriański) i opisany sposób wyliczania Wielkanocy w Cerkwi, najwcześniejszą możliwą datą świętowania jest 4 kwietnia, najpóźniejszą zaś 8 maja. Sam okres Paschalny trwa 40 dni i kończy się w przeddzień święta Wniebowstąpienia Pańskiego, przy czym pierwszy tydzień wspomnianego okresu - Jasny Tydzień, jest najbardziej uroczysty i np. nie zamyka się weń Królewskich Wrót ikonostasu.

"Zstąpienie Świętego Ognia odbywa się rokrocznie w tym samym miejscu i w podobnym czasie. Współcześni archeolodzy zgodnie twierdzą, że Golgota i Grób Pański znajdujące się w jerozolimskiej Bazylice są autentycznymi miejscami kaźni, pochówku i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Nabożeństwo Świętego Ognia celebrowane jest w języku greckim pod przewodnictwem prawosławnego patriarchy Jerozolimy. Do końca XV wieku Grób Pański podczas nabożeństwa był pusty i zamknięty przez muzułmanów. To oni nadzorowali przebieg ceremonii, grożąc śmiercią chrześcijanom w przypadku niezstąpienia ognia lub odkrycia oszustwa. Fakt ten potwierdzają wszystkie historyczne świadectwa, począwszy od X w. aż do roku 1480. Natomiast od XV w. do czasów współczesnych, w środku Grobu Pańskiego znajduje się patriarcha prawosławny, modląc się o zejście Świętego Ognia. Tysiące naocznych świadków oraz 70 przekazów historycznych (z okresu od IV do XVI w.) potwierdza, że zejściu Ognia często towarzyszą głośne grzmoty, błyski oraz samoistne odpalenia lamp i świec znajdujących się w różnych miejscach Bazyliki. Ponadto, przez pierwsze kilka minut od momentu zejścia, płomień świec odpalonych od lampy nie parzy. Z 70 świadectw, autorami aż 38 są świadkowie wywodzący się ze świata łacińskiego. Duża część z nich to ważni przedstawiciele i hierarchowie Kościoła Rzymskokatolickiego: 3 błogosławionych (w tym papież Urban II), 6 biskupów, 3 księży oraz 12 zakonników" - czytamy na stronie www.cudognia.pl

W tym roku cud ognia dokonał się o godz. 13:55 polskiego czasu. Od kilku lat Święty Ogień dociera także do Polski. Delegacji, która w tym roku udała się do Jerozolimy, przewodniczył JE Najprzewielebniejszy Andrzej Biskup Supraski. Nieocenioną pomoc w tym przedsięwzięciu zapewnił Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, współfinansując koszt transportu lotniczego z Ziemi Świętej do Polski. Swój wkład wnieśli także wierni.

Zachęcając do wspólnej modlitwy w naszych świątyniach, przedstawiamy poniżej harmonogram paschalnych nabożeństw w cerkwiach okręgu sokólskiego.

Dekanalny plan nabożeństw Tygodnia Paschalnego

Parafia w Sokółce:

I dzień Paschy: (16.IV)
14.00 - Paschalna Wieczernia.