Wyświęcenie cerkwi Hagia Sophia - Mądrości Bożej w Warszawie

Dziś w Warszawie miało miejsce wielkie poświęcenie cerkwi Hagia Sophia - Mądrości Bożej. Uroczystościom przewodniczył JE Wielce Błogosławiony Sawa, Metropolita Warszawski i całej Polski, w asyście biskupów i duchowieństwa oraz współuczestnictwie przedstawicieli Prezydenta RP, władz rządowych, parlamentarnych, samorządowych, ambasadorów, księży Kościoła rzymskokatolickiego oraz licznie przybyłych gości, wiernych i pielgrzymów z całego kraju i zza granicy. 

To jedno z najważniejszych wydarzeń w życiu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego ostatnich lat, które z pewnością zapisze się w historii naszego kraju. To także wydarzenie o znaczeniu wszechprawosławnym jak też szerzej - ogólnochrześcijańskim. "Świątynia pw. Św. Sofii - Mądrości Bożej w swojej pięknej architekturze jest Pomnikiem Prawosławia ufundowanym przez nas tym, którzy ginęli w Powstaniu Warszawskim, łagrach i obozach: Oświęcimiu, Katyniu, Miednoje, Jaworznie, doświadczali przesiedleń przymusowych na Wschód czy Zachód. W ich intencji wznoszona będzie w tej świątyni, modlitwa, uzmysławiająca nam wszystkim cierpienie naszych przodków (...). Prawosławie przekazuje naszej Ojczyźnie, w jej stolicy Warszawie piękny obiekt - świątynię Św. Sofii - Mądrości Bożej, wzorowanej na pierwszej świątyni ogólnochrześcijańskiej w Konstantynopolu, obecnie Stambule" - napisał w odezwie metropolita Sawa, zapraszając wiernych do uczestnictwa w tym podniosłym wydarzeniu.

Konstantynopolitańska Hagia Sophia uważana jest za najważniejsze dzieło architektury bizantyńskiej, jej symbol i cerkiew najwyższej rangi. Jej budowę zakończono w 360 r., a obecny kształt otrzymała w 537 r. Choć po podboju przez Turków osmańskich, od 1453 r. przekształcono ją na meczet, zakryto część chrześcijańskich fresków i dobudowano minarety, nadal zajmuje szczególne miejsce w sercach prawosławnych wiernych. Stołeczna Hagia Sophia, pierwsza prawosławna świątynia wybudowana w warszawie od niemal 100 lat, jawi się jako hołd oddany Cerkwi matce, od której otrzymała autokefalię i zarazem swoisty pomnik niełatwej historii prawosławia w Polsce. Opatrzność sprzyjała jej budowie, której tempo - nawet w obecnych czasach, było wręcz imponujące. Po zaledwie 5 latach od położenia kamienia węgielnego dokonano jej małego poświęcenia i rozpoczęto regularnie sprawować w niej nabożeństwa. Od pamiętnego 2020 r. minęły trzy kolejne lata i dziś dokonano poświecenia Ołtarza, gdzie składana będzie ofiara Najwyższemu Bogu, za obecne i minione pokolenia, za Ojczyznę, za wszystkie ważne wydarzenia i w intencji pomyślnej przyszłości. Cerkiew przy ul. Puławskiej 568 to bez wątpienia wielkie dzieło i zasługa Metropolity Warszawskiego i Całej Polski Sawy, który w tym roku świętuje 85 urodziny i 25-lecie posługi jako zwierzchnika polskiego prawosławia, wielka ofiarność wiernych oraz trud i kunszt budowniczych. Dzisiejsza uroczystość zapoczątkowała też przyszłoroczne obchody jubileuszu 100-lecia autokefalii polskiej Cerkwi, czyli jej niezależności, samodzielności i samostanowienia.

Dziś metropolita Sawa, zwracając się do ok. 5 tys. wiernych, zgromadzonych w świątyni i okalającym ją placu na warszawskim Ursynowie, mówił o Bożej miłości i łasce oraz sile ludzkiej wiary i modlitwy, dzięki którym powstała ta świątynia. Przybliżył też ważniejsze daty, począwszy od pierwszych prób pozyskania działki pod budowę, do chwili wyświęcenia cerkwi. 

- To dzięki pomocy Bożej i możliwości wynikających z naszej wiary, możemy dziś radować się osiągnięciami duchowymi i materialnymi, dokonując poświęcenia świątyni św. Sofii - Mądrości Bożej oraz regularnie sprawować w niej Świętą Liturgię, która uświęca człowieka i otaczający go świat, jednoczy go z Bogiem i drugim człowiekiem, jednoczy także z naszymi przodkami, którzy pot i krew swoją składali w ofierze na ołtarzu świętego prawosławia i wolności Ojczyzny. Poczynając od szesnastego wieku, poprzez pierwszą i drugą wojnę światową, wywózki, bieżeństwo, przesiedlenia, akcję "Wisła", obozy i łagry w Katyniu i Miednoje, Oświęcimiu, Dachau, Gross Roseni i innych, burzenie cerkwi i powstanie warszawskie, w którym zginęli duchowni miasta stołecznego Warszawy, wierni oraz młodzież i dzieci. Ich męczeńska śmierć jest dzisiaj dla nas wyzwaniem i o tym musimy zawsze pamiętać. Do tej świątyni przynoszone będą nasze radości, smutki i doświadczenia, te osobiste i społeczne, a także modlitwy w intencji Ojczyzny i całego świata (...). Pamiętajmy, że tylko zgodne serca i jedność pokonują wszystkie przeszkody i przynoszą obfity plon (...). Ta piękna świątynia jest naszym wspólnym osiągnięciem i za to Bogu niech będzie chwała po wiek wieki - mówił metropolita

Zakończywszy Boską Liturgię, którą współcelebrowało bez mała 80 duchownych, zwierzchnik Cerkwi w Polsce podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do powstania świątyni: władzom samorządowym, architektom, inżynierom, budowniczym, inspektorom nadzoru, ikonografom, sponsorom i ofiarodawcom - żyjącym oraz tym, którzy przenieśli się w inny duchowy wymiar. Wielu z nich odznaczonych dziś zostało orderami św. Równej Apostołom Marii Magdaleny oraz okolicznościowymi medalami. 

- Zostawiliście po sobie piękną pamiątkę na wieki - mówił ze wzruszeniem metropolita, dziękując też duchowieństwu i chórom za dzisiejszą modlitwę.

Specjalny list do uczestników uroczystości wystosował Prezydent RP Andrzej Duda.

"W dniu poświęcenia nowo wzniesionej cerkwi św. Sofii – Mądrości Bożej w Warszawie przekazuję gratulacje i serdeczne życzenia Bożego błogosławieństwa dla wszystkich, którzy tę piękną świątynię stworzyli i wszystkich, którzy będą się w niej gromadzić we wspólnocie modlitwy. Dzisiejsza uroczystość jest ważnym wydarzeniem nie tylko dla Kościoła prawosławnego, lecz również dla życia duchowego i społecznego całej naszej Ojczyzny. Ursynowska cerkiew łączy bowiem wiele doniosłych symboli, świadczących o bogactwie polskiej historii, kultury i tradycji. Architektura nowej świątyni wprost nawiązuje do słynnej Hagii Sophii w Konstantynopolu. Ta monumentalna budowla, którą zainicjował cesarz Konstantyn, a której znany nam teraz kształt nadał cesarz Justynian w VI wieku, jest najważniejszym dziełem kultury bizantyńskiej, wspaniałym symbolem chrześcijaństwa i dowodem potęgi cywilizacji chrześcijańskiej. Z tych też źródeł czerpie prawosławie, obecne na ziemiach polskich od przeszło tysiąca lat. Tradycja wschodnia to ważna część polskiej tożsamości. Wierni prawosławni zapisali w dziejach naszej Ojczyzny wiele chlubnych rozdziałów, składając liczne świadectwa patriotyzmu i ofiarności. Poświęcona dziś cerkiew – poza swym wymiarem religijnym – stanowi jednocześnie upamiętnienie historycznych zasług, męstwa i martyrologii wszystkich obywateli Rzeczypospolitej wyznania prawosławnego. Obecna uroczystość odbywa się w szczególnym momencie. Niedługo będziemy obchodzić setną rocznicę udzielenia autokefalii, przyznanej Kościołowi prawosławnemu w Polsce przez Patriarchat Konstantynopolitański 13 listopada 1924 roku. Ten doniosły akt zarazem podkreślał suwerenność odrodzonej Rzeczypospolitej. Uwzględniał on także długie wieki historii prawosławia na naszych ziemiach, w tym bardzo ważne wydarzenie, jakim była kongregacja w Pińsku w 1791 roku, na której delegaci duchowni i świeccy podjęli próbę usamodzielnienia Cerkwi prawosławnej w Polsce. Wymowne jest, że działo się to w roku uchwalenia Konstytucji 3 maja. Projekt piński przedłożono Sejmowi, ale niestety jego wejście w życie uniemożliwiła rosyjska agresja i II rozbiór. Symbolicznym nawiązaniem do tej tradycji była uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę warszawskiej świątyni w 2015 roku przez Jego Świątobliwość Patriarchę Ekumenicznego Bartłomieja. Było to także świadectwo znaczącej pozycji polskiego prawosławia w świecie współczesnym. Zapoczątkowane wtedy dzieło dziś zostaje zwieńczone. Serdecznie życzę, aby cerkiew św. Sofii – Mądrości Bożej stała się ważnym ośrodkiem życia duchowego Warszawy i Polski, przyciągającym pielgrzymów i zachwycającym blaskiem prawosławnej kultury. Zapewne świątynia ta będzie też odgrywać ważną rolę w życiu tak licznych w stolicy uchodźców wojennych z Ukrainy. Niech znajdą tu solidarne wsparcie. W tym miejscu raz jeszcze dziękuję wspólnocie prawosławnej za pomoc udzielaną naszym ukraińskim bliźnim i przyjaciołom. Wszystkim uczestnikom tej uroczystości i wiernym Kościoła prawosławnego w Polsce życzę Bożego pokoju, radości i otuchy" - brzmiały słowa odczytane przez Panią Paulinę Malinowską–Kowalczyk, doradcę Prezydenta.

Wspomniany już przeze mnie Metropolita Sawa, w jednym ze swoich kazań na Św. Górze Grabarce, na pytanie czym jest prawosławie odpowiedział - przyjdź i zobacz! Będąc zatem w Polsce, będąc w Warszawie - przyjdź i zobacz piękną, napełnioną duchowością i opartą na fundamentach wiary cerkiew Hagia Sophia - Mądrości Bożej.

Wśród obecnych na uroczystości byli też pielgrzymi z Sokólszczyzny. Autokarową pielgrzymkę zorganizowało Bractwo Cerkiewne Św. Spirydona, organizacją wyjazdu zajmował się o. Łukasz Ławreszuk, zaś opiekunem grupy był o. Justyn Jaroszuk.

 

Adam Matyszczyk